ADHD, czyli zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi, jest zaburzeniem neurorozwojowym, które jeszcze stosunkowo niedawno diagnozowane były wyłącznie u dzieci. Dopiero na przełomie lat 70. i 80. XX wieku zaczęły pojawiać się artykuły i badania mówiące o występowaniu tych samych bądź podobnych objawów również u osób dorosłych. Chociaż świadomość na temat ADHD u dorosłych nie jest rozwinięta w tak dużym stopniu (co można zauważyć po liczbie publikacji naukowych i, niestety, częstym bagatelizowaniem tego tematu), obecny stan wiedzy pozwala nam lepiej zrozumieć zarówno podobieństwa jak i różnice w objawach u dzieci, starszej młodzieży oraz dorosłych.
Czy objawy ADHD różnią się u dzieci i dorosłych?
Właśnie, czy objawy nadpobudliwości mogą być inne u dziesięcioletniego Adasia oraz u trzydziestoletniego Adama? Przecież ten Adam ma cały czas tę samą diagnozę! To prawda, lecz dzięki badaniom z 2020 roku wiemy już, że obraz tego zaburzenia, zmienia się w zależności od wieku pacjenta.
Przede wszystkim zmniejsza się nasilenie objawów – głównie związanych z nadpobudliwością fizyczną. Dorosłym rzadziej towarzyszy charakterystyczna dla dzieci potrzeba ciągłego ruchu, ale to nie oznacza, że ADHD “zanika”. Nadpobudliwość bowiem najczęściej przybiera formę wewnętrznego niepokoju (podobny do objawów ataków paniki), zbędne ruchy ciała (ten wewnętrzny głos, który każe bujać stopą lub pisać palcem słowa? Oczywiście tak, aby nikt tego nie widział!).
Impulsywność i chaos w dorosłości
W dorosłym życiu często pojawia się również impulsywność (wchodzenie innym w zdanie, nagłe rozpoczynanie różnych czynności czy podejmowaniu nagłych działań bez zastanowienia ). Wiąże się to z rozpoczynaniem zbyt wielu rzeczy naraz (gotowanie obiadu, rozwieszanie prania, oglądanie serialu, telefon do przyjaciółki – wszystko równie ważne i nie może czekać), a dalej z hamowaniem działania w trakcie realizacji tych zadań (zaczynamy, nie kończymy) co prowadzi do poczucia chaosu i frustracji.
Sam fakt występowania objawów ADHD u osoby dorosłej powoduje, że mamy ogromną trudność w realizacji zadań, nawet najbardziej banalnych jak zrobienie przelewu czy pozmywanie naczyń, co wiąże się z długoterminowymi konsekwencjami. O ile u dzieci również występuje taka trudność, to jednak w przypadku dorosłych najczęściej jest to nasilone ze względu na presję (jeśli nie zrobię przelewu, to odłączą mi prąd, jeśli nie pozmywam przed odwiedzinami teściowej, to znowu będzie marudzić), co dla osób neurotypowych jest co najwyżej denerwujące, lecz u osób neuroatypowych wywołuje paraliżujący stres i wewnętrzną blokadę.
Wyzwania diagnostyczne i nadzieje na przyszłość
Przez długi czas ADHD u dorosłych było lekceważone, a objawy tego zaburzenia często były sprowadzane do stereotypowych wyobrażeń o dzieciach “wiercących się” w szkolnej ławce. Niestety, wielu specjalistów nie dostrzegało pełnego obrazu ADHD u dorosłych, co prowadziło do niewłaściwych diagnoz lub braku wsparcia. Jednak obecnie pojawia się nadzieja na zmianę, ponieważ w życie weszły najnowsze wytyczne Sekcji Kształcenia Specjalizacyjnego Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i koalicji organizacji na rzecz osób z ADHD, które nie tylko zwracają uwagę na znaczące różnice w diagnozowaniu dorosłych, ale również na często inne objawy występujące u kobiet. Dzięki tym nowym standardom mamy szansę na lepsze zrozumienie i wsparcie osób dorosłych z ADHD, co pozwoli na skuteczniejszą diagnostykę i terapię.
Autorka: Magdalena Woźnicka
Członkini Stowarzyszenia
W Attentio zajmuje się pisaniem artykułów. Z wykształcenia jest nauczycielką edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, w trakcie studiów ze wspomagania rozwoju, edukacji i rehabilitacji osób ze spektrum autyzmu. Pracuje w przedszkolu z dziećmi neuroatypowymi. Interesuje się psychologią, kulturą koreańską i eurowizyjnym światem.
