AuDHD – gdy ADHD idzie w parze ze spektrum autyzmu

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) oraz spektrum
autyzmu, chociaż występują między nimi pewne różnice, pod wieloma względami są do
siebie podobne. Dlatego specjalistom czasami trudno jest ocenić, które z nich powinni
zdiagnozować u pacjenta. A może… należy zdiagnozować obydwa?

Czy ADHD i autyzm się wykluczają?
Dzisiaj wiemy już, że ADHD i spektrum autyzmu mogą ze sobą współwystępować. Mało
tego! Zdarza się to stosunkowo często. Badania pokazują, że od 20 do 50% osób z ADHD
spełnia również kryteria spektrum autyzmu, a między 30 a 80% osób w spektrum spełnia
kryteria ADHD. Trudno dokładniej określić częstotliwość współwystępowania ze względu na
to, że brakuje obecnie danych na ten temat. Jeszcze do niedawna nie było możliwości
zdiagnozowania u jednej osoby zarówno ADHD, jak i autyzmu. Dopiero w 2013 roku wraz z
publikacją podręcznika Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM-5 uznano, że
te dwie diagnozy nie wykluczają się wzajemnie. Ich współwystępowanie potocznie określa
się jako AuDHD. Zmiana w systemach diagnostycznych była bardzo ważna dla wszystkich
osób, mających jednocześnie autyzm oraz ADHD, które do tej pory nie miały szansy być w
pełni zaopiekowane i brakowało im słów do nazwania własnych doświadczeń.

Tak wiele różnic, tak wiele podobieństw
Spektrum autyzmu i zespół nadpobudliwości psychoruchowej bardzo wiele łączy. Osoby z
pojedynczą diagnozą ADHD lub autyzmu doświadczają często wielu podobnych do siebie
objawów. Zarówno w jednym, jak i w drugim występują zaburzenia funkcji wykonawczych –
trudności z planowaniem, organizowaniem czasu i przestrzeni, zapamiętywaniem informacji.
Wśród cech wspólnych są też trudności sensoryczne – doświadczanie nadwrażliwości lub
podwrażliwości na bodźce, takie jak dźwięk, światło, temperatura oraz dotyk. Zarówno osoby
z ADHD, jak i osoby z autyzmem, są bardziej narażone na zaburzenia depresyjne i lękowe
oraz na zaburzenia odżywiania. Łączą je też takie doświadczenia, które są podobne, chociaż
mają różne źródła. Na przykład osoby z obydwu tych grup doświadczają na ogół trudności w
relacjach społecznych, jednakże ich przyczyna jest zupełnie inna: u osób z ADHD to zwykle
wynik impulsywności, która prowadzi do przerywania innym ludziom i do pochopnego
zgadzania się na propozycje. Z kolei trudności w funkcjonowaniu społecznym osób w
spektrum mogą wynikać z niezrozumienia nieoczywistych sygnałów pozawerbalnych. Efekt
będzie ten sam: poczucie odmienności, unikanie spotkań towarzyskich.

Powyższe przykłady ilustrują, jak trudne jest odróżnienie, czy u danej osoby należy postawić
diagnozę ADHD, spektrum autyzmu czy też AuDHD. Dlatego ważna jest uważność
specjalisty i dokładne wykonanie diagnozy różnicowej. Znaczenie ma też doświadczenie w
pracy z osobami neuroatypowymi i stałe podnoszenie swoich kwalifikacji, aktualizowanie
posiadanej wiedzy.

Kiedy jedno maskuje drugie
Maskowanie to ukrywanie swoich neuroatypowych cech w celu uniknięcia ostracyzmu
społecznego i bycia postrzeganym jako „normalny”. Może się zdarzyć, że, nawet zupełnie
nieświadomie, za pomocą jednych swoich cech staramy się ukryć przed otoczeniem inne
nasze cechy – tak się może dziać w przypadku osób z AuDHD. ADHD i autyzm mogą się
wzajemnie doskonale maskować. Osoba z AuDHD może codziennie wykonywać obowiązki
w dokładnie takiej samej kolejności ze względu na autystyczną potrzebę rutyny. Ponieważ nie
jest typowo dla osób z ADHD chaotyczna, zespół nadpobudliwości psychoruchowej może u
niej bardzo długo pozostać niezauważony. ADHD może ułatwić „społeczne maskowanie”
autyzmu – gadatliwość może doskonale schować wynikającą z autyzmu trudność z
automatycznym rozumieniem norm społecznych – taka osoba, która bryluje w towarzystwie,
może długo pozostać bez świadomości, że nie jest osobą z ADHD, ale z AuDHD i bez
pełnego rozumienia swojego sposobu doświadczania świata.

Próbując zachować równowagę
Niektórzy ludzie z podwójną diagnozą mówią, że właściwie wolą mieć zarówno ADHD, jak i
autyzm, niż gdyby mieli mieć tylko jedno z nich. Deklarują, że ich ADHDowe cechy
pomogły im pokonać trudności wynikające ze spektrum autyzmu, a cechy autystyczne
pokonać trudności wynikające z ADHD. Na przykład pomimo posiadania ADHD mają
idealny porządek w szafie, bo autyzm „zmusza ich” do wypracowania struktury. Lub
niezależnie od związanych ze spektrum trudności w odczytywaniu intencji i oczekiwań ludzi
dookoła nie rezygnują ze spotkań ze znajomymi, bo ADHD „pcha ich” w stronę
intensywnych bodźców.

„ADHD daje mi nieustanny dopływ energii, szybkie myślenie i nawałnicę pomysłów. Jednak
autyzm szybko to łagodzi, przywracając tak bardzo potrzebny porządek, logikę, ostrożność i
strukturę mojemu myśleniu i zachowaniu. To trochę dziwna para, ale są razem od
dziesięcioleci i nauczyli się dogadywać’ – tłumaczy prawniczka z AuDHD w książce
„Smelling the Taste of Sound: A professional woman’s story of a late autism diagnosis” (ang.
„Wąchanie smaku dźwięku: historia kobiety, u której późno zdiagnozowano autyzm”.

Źródła:
https://charaktery.eu/artykul/spektrum-autyzmu-i-adhd-jak-zmienia-sie-zycie-po-diagnozie
https://books.google.pl/books?hl=pl&lr=&id=0pWJEQAAQBAJ&oi=fnd&pg=PT5&dq=autis
m+and+adhd+together+audhd&ots=TeF1bkqz81&sig=e7WtJt8LGxx0jCKKA6LpnWY3B1c
&redir_esc=y#v=onepage&q=autism%20and%20adhd%20together%20audhd&f=false
https://synapsis.org.pl/audhd-wspolwystepowanie-spektrum-autyzmu-i-adhd/
https://dominikamusialowska.pl/adhdasd/
https://www.simplypsychology.org/autism-and-adhd.html